HİSTERİK KİŞİLİK BOZUKLUĞU

Histrionik Kişilik Bozukluğu (HPD) Amerika Birleşik Devletleri'nde teşhis edilen en yaygın kişilik bozukluklarından biridir (Schotte, De Doncher, Maes, Cluydts & Cosyns, 1993). Widiger & Frances (1988) tarafından yapılan araştırmaya göre, Schotte ve meslektaşları (1993), HPD'nin kendi kendini dramatize etme, dikkat çekici olma, aşırı derecede ürkütücü, baştan çıkarıcı kararsız boşuna bir eğilimi yansıttığını belirtmektedir. Bu bozukluğun, tam olarak araştırılmamış olmasına rağmen, yatan hastaların yüzde 40'ından fazlasında mevcut olduğu bilinmektedir.

Yapılan araştırmalara göre; toplumumuzda kişilik bozukluklarının görülme oranı %10-30 arasında olduğu söylenmektedir. Kişilik bozukluklarının biri de Histriyonik Kişilik Bozukluğudur.

Histriyonik kişilik bozukluğunda kişinin aşırı duygusallık ve ilgilenme arayışı yüksektir. Bir ortamda ilgi görememekten çok rahatsız olurlar. Bu yüzden sürekli ilgiyi üzerlerine çekmek için her yolu denerler.

Bu kişilerin en belirgin özellikleri baştan çıkarıcı ve çekici olmalarıdır. Herkesi tanıdıkları bir ortamda; sürekli önemli veya önemsiz konulardan konuşarak dikkatleri üzerine toplamaya çalışırken, toplum içinde örneğin toplu taşıma araçlarında bu tarz bir imkânı bulamadıklarında yüksek sesle konuşarak, kahkaha atarak, garip davranış örüntülerinde bulunarak herkesin dikkatini çekmeye çalışırlar. Tanıdıkları veya tanımadıkları ortamda dikkati, ilgiyi bir şekilde kendi üzerlerine çekmeyi başarırlar.

Diğer bir davranış örüntüleri başkalarıyla olan iletişimlerinde genellikle uygun olmayan bir biçimde cinsel yönden ayartıcı veya baştan çıkarıcı bir tavırla yaklaşmalarıdır. Tanıdıkları, tanımadıkları veya beğenip beğenmedikleri kişilerle fark etmeksizin flört ederler. Aslında bu şekilde ilgi çekmek ve kişilerin kendileriyle ilgilenmesini sağlamak daha kolay yollardan biri olabilir.

Histriyonik kişilik bozukluğu yaşayan kişilerin ciddi bir ilişkileri olsa dahi; eşi ya da sevgilisinin olmadığı ortamlarda diğer kişilerin ilgisi dikkatini çekmek için kısa süreli ve rasgele ilişki kurarlar. Bu kısa süreli ilişkilerinde cinsel birliktelik dahi yaşayabilirler. Kurdukları kısa süreli sadece cinsellik üzerine olan birlikteliklerinin ya da davranış örüntülerinin cinsel arzularla ile bir ilgisi yoktur. Genellikle çoğu Histriyonik Kişilik Bozukluğu yaşayan kişilerde uyarılma, orgazm sorunları öncelik olarak cinsel işlev bozuklukları yaşarlar. Yaşadıkları cinsel yakınlık ise histriyonik kişiler için sadece ilgi, sevildiğini hissetmenin bir yolu olarak görmektedir.

Histriyonik Kişilik Bozukluğu yaşayan bireyler genellikle hızlı duygu değişimi ve yüzeysel kalan duygular yaşarlar. Duygu durum değişikliklerini çok sık yaşarlar.

Histriyonik Kişilik Bozukluğu yaşayan bireyler ilgi veya dikkatleri üzerlerinde toplamak için diğer yollarından biri de fiziksel görünümlerini kullanmaktadırlar. Bu kişiler her zaman bakımlı, gösterişli, renkli, dikkati çekecek şekilde dekolte ve yırtmacı olan, büyük, parlak aksesuarlar, abartılı makyajlar ile dikkati üzerlerinde toplarlar. Günü büyük bir bölümünü kendilerine ayırmaktadırlar. Bu zaman dilimi içerisinde sadece kendilerinin fiziksel görünümleri ve bakımları için geçirirler.

Histriyonik Kişilik Bozukluğu olan bireyler toplum içerisinde konuşurken başkalarının dikkatini çekme yönünde konuşma yapacakları için ayrıntıdan uzak, aşırı düzeyde bir konuşmaları vardır. Bir konu hakkında sorulan soruları cevaplamak için dahi kendileri hakkında bir şey anlatmaya başlayarak giriş yapabilirler.

Konuşmalarında daha çok yüzeysellik, anlam fakirliği dikkat çeker; bu durum anlattıkları şeyler bilgi içeriğinden çok kendisine ilgi odaklı olmasından da kaynaklanabilir. Davranışları daha çok gösterişli yapmacık ve duygularını aşırı bir abartma ile sergilerler. Olayları aşırı tepki vererek anlatsalar da bu durum duygu durum değişkenliklerinden dolayı kısa sürebilir.

Histriyonik Kişilik Bozukluğu yaşayan kişiler telkine yatkındırlar. Diğer kişilerden ve olaylardan çok çabuk etkilenebilirler. İlişkilerinde yakınlık ve ilgiden hiçbir zaman tam olarak memnun kalmazlar ve her zaman daha fazla ilgi ve yakınlık ihtiyacı içerisinde açlık hisleri vardır. Sık sık romantik hayallere dalabilirler. Histriyonik Kişilik Bozukluğu olan bireyler genellikle benmerkezci ve öz sevicilik eğilimleri çok fazladır.

Herkes ile çok çabuk arkadaş olup yakınlık kurabilirler fakat daha sonrasında kendilerini çabuk reddedilmiş hissederler. Histriyonik Kişilik Bozukluğu yaşayan bireyler aslında cinsel yönelik davranış örüntüsünde bulunurlar fakat bir o kadar da temelinde derin cinsel korkular ve kısıtlanışlar yaşarlarsa da dış görünümleri, giyiniş ve davranış olarak bunun aksini söylüyor gibidir. Kendi cinsten yakın arkadaşları genellikle olmaz olsa dahi uzun sürmez bunun bir sebebi de kişinin karşı tarafı sürekli cinsel yönden ayartıcı, baştan çıkarıcı davranışlarda bulunmasından kaynaklanabilir. Kendileri için büyüleyici, şahane, harika kelimeleri kullanırlar. Bu kelimeleri hak eden kişi olarak düşünürler.

Kendileri hakkında geliştirdikleri olumsuz şemaları vardır; eğer karşımdaki kişiyi etkileyemezsem hiçbir işe yarayamam gibi düşünceler hakimdir.

Bazı Histriyonik Kişilik Bozukluk yaşayan bireyler intiharın düşünebilir ve girişimde bulunduklarında ciddi ölümle sonuçlanabilir.

Histriyonik Kişilik Bozukluğu genel de toplumda görülme arası 2-3 olarak belirlenmiştir. Kadınlarda erkeklere oranla daha çok bu kişilik bozukluğu görülmektedir.

Histriyonik Kişilik Bozukluğu yaşayan bireylerin tedavisi hem bireysel hem de grup psikoterapisi olarak çok sık tercih edilen tedavi yöntemlerindendir.

Genelde terapist danışanın bu histriyonik davranışların altında yatan gerçek duygu ve davranışların farkına varmasını sağlar.

Histriyonik Kişilik Bozukluğu yaşayan bireyler psikoterapi sırasında uygulanan yüzleştirme tekniklerinden hoşlanmazlar. Terapistler bunu göz önünde bulundurarak terapi sürecine devam ederler. Psikoterapiler sırasında, danışanların sıklıkla yaşadığı ortaya çıkardıkları, duygu durum dalgalanmaları, yoğun depresif Anksiyete dönemlerini açığa çıkarmaktadırlar. Histriyonik kişilik bozukluğu yaşayan bireyler kendilerine öz eleştiri yapmayı sevmedikleri gibi bilinçdışı duygularını kontrol altında tutabilmek için sürekli çaba harcamayı tercih ederler. Çünkü iç dünyaları tam olarak olgunlaşmamıştır. Bu durumun diğer sebeplerinden biri sürekli dış dünyayla ilgilenmeleri ve bu yüzden içsel dünyalarını ihmal etmelerinden kaynaklanmaktadır.

Histriyonik Kişilik Bozukluğu yaşayan bireylerde daha çok karşıda ki kişilere bağımlı hale gelirler. Geçmiş olaylardan yaşadıkları sıkıntılar, pişmanlıklardan ders almazlar ve kendilerini her zaman yetersiz olarak görürler. Bu kişilik bozukluğu anne-babanın sevgisiz, hoşgörüsüz, mesafeli davranışları da sebep olabilmektedir. Kalıtımsal etkisi çok az olup genellikle daha çok psikolojik etkileri söz konusudur. Bu psikolojik etkileri daha çok çocukluk çağında yaşadıkları travmalar, anne-baba yoksunluğu, sözel ve fiziksel istismarlarından kaynaklanmaktadır.

Terapistler, Histriyonik Kişilik Bozukluğu yaşayan danışanlarının duygusal durumlarına daha çok dikkat etmeli ve aynı zamanda kendilerini daha iyi ifade etmelerine yardımcı olmalıdırlar. Çünkü bu kişilik bozukluğunu yaşayan bireyler gerçek duygularının farkında değildirler.

Histriyonik Kişilik Bozukluğu olan bireyler sürekli olarak hayatlarında onlara destek amaçlı birilerine ya da terapistlere ihtiyaç duyarlar.

Histriyonik Kişilik Bozukluğu yaşayan bireylerin ilişki zorlukları, evlilik çatışması ve cinsel işlev bozukluğu yaşamaktadırlar.

Histriyonik Kişilik Bozukluğu olan bireyleri özellikle Narsistlik kişilik bozukluğu ve Boderline kişilik bozukluğu yaşayan bireyleri çok sık karıştırılabilir.

KAYNAKÇA

EREN, N. (2010). Ağır Kişilik Bozuklukları ve Hemşirelik Girişimleri - Bölüm II . Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 86-95.

ÖZKAN, S. (tarih yok). Kişilik Bozuklukları. İstanbul: Humanite Psikiyatri Tıp Merkezi.

ÖZLÜ, A. (1990). KIŞILIK BOZUKLUKLARIN DA DAVRANIŞ TEDAVİSİ . Düşenen Adam Dergisi, 35-42.

ŞAHİN, D. (2009). Kişilik Bozuklukları. Klinik Gelişim , 45-55.